Ο επιμένων δεν χάνει

Το ενδιαφέρον δείχνει να συνεχίζεται φέτος στον Π.Ο.Α. Σε συνέχεια της τελευταίας μου ανάρτησης «Μην εγκαταλείπετε πρόωρα», παρουσιάζω μια ακόμη παρτίδα στην οποία η επιμονή μου να μην εγκαταλείπω απέφερε καρπούς. Παίζω με τα μαύρα.

Αν και στο μέσο της παρτίδας βγήκα με δύο πιόνια επάνω, στην προσπάθειά μου να σταθεροποιήσω τη θέση δεν κατάφερα να κάνω σωστή διαχείριση του επιπλέον υλικού μου. Σαν αποτέλεσμα επέστρεψα στον αντίπαλό μου όχι δύο, αλλά τρία πιόνια! Δύο συν ένα δώρο που λένε. 

Στη θέση που προέκυψε στο παρακάτω διάγραμμα, τα λευκά έχουν ένα υγιέστατο ελεύθερο πιόνι, έτοιμο να προαχθεί σε Βασίλισσα και τίποτα δεν φαίνεται να μπορεί να το σταματήσει. Η εγκατάλειψη θα μπορούσε να είναι μια πολύ λογική επιλογή. Όμως, καθώς εκπροσωπούσα εκτός από τον εαυτό μου και την ομάδα μου, αρνήθηκα να κάνω εύκολη τη ζωή του αντιπάλου μου. Χωρίς ιδιαίτερο άγχος πλέον, έχοντας πλήρη επίγνωση της κατάστασης, αποφάσισα να συνεχίσω αφήνοντας τον αντίπαλό μου να ανακαλύψει τον τρόπο να με κερδίσει.

1...Bf6, 2. g4

Με την κίνησή αυτή τα λευκά στερούν την όποια ελπίδα για παιχνίδι στην πτέρυγα του Βασιλιά. Όμως, ανοίγουν ύποπτα τη διαγώνιο b8-h2...

2...Qb7, 3. Qc4 Qd7, 4. b4 Qd2

Μετά από μερικές τυχαίες κινήσεις εντόπισα τις καλύτερες θέσεις για τα κομμάτια μου. 

5. b5 Be5

Αυτό είναι το ιδανικότερο τετράγωνο για τον Αξιωματικό μου. Από εκεί συνεισφέρει τόσο στην επίθεση όσο και στην άμυνα, αφού επιτηρεί το τετράγωνο b8 προαγωγής του λευκού πιονιού. 

6. b6 Qb2

Η μπαταρία Βασίλισσας-Αξιωματικού είναι η μοναδική μου ελπίδα να πετύχω την ισοπαλία. Φυσικά, για να συμβεί αυτό πρέπει να βάλει το χεράκι του και ο αντίπαλός μου.

7. Qd5 Kf6, 8. b7

Παράλληλα με τα μαύρα και τα λευκά κατάφεραν χωρίς δυσκολία να τοποθετήσουν τα κομμάτια τους στις ιδανικές τους θέσεις. Δεν μένει παρά να ανακαλύψουν το τελικό χτύπημα. Το σχέδιο νίκης είναι σχετικά απλό, να μεταφέρουν την Βασίλισσά τους στο b6, ώστε να κλείσουν τη στήλη b εξασφαλίζοντας την προαγωγή του πιονιού.

8...Kg6, 9. Qe4+ Kg7

Στο σημείο αυτό άρχισα να υποψιάζομαι ότι ο αντίπαλός μου δεν έχει εντοπίσει το σωστό πλάνο. Μάλιστα, η θέση κρύβει μια περίεργη παγίδα στην οποία θα μπορούσε να πέσει ο καθένας. Έτσι και έγινε...

10. Kh3??

Μοιραίο λάθος που επιτρέπει την ισοπαλία!

10...Qxf2!!

Απίστευτο κι όμως αληθινό! Τα λευκά αν και κόβουν στην επόμενη κίνηση τον Αξιωματικό με σαχ, δεν καταφέρνουν να κερδίσουν με κανέναν τρόπο! Η ιδέα που σώζει τα μαύρα όπως θα δούμε είναι το διαρκές σαχ¹ και η τριπλή επανάληψη της ίδιας θέσης².

11. Qxe5+ Kg6, 12. Qe4+ Kg7, 13. Qd3

Τα λευκά ορθώς απέφυγαν την άμεση προαγωγή, αφού για παράδειγμα στο 12. b8=Q θα ακολουθούσε 12...Qf1+, 13. Kg3 Qg1+, 14. Kh3 Qf1+, 15. Kg3 Qg1+, 16. Kh3 Qf1+, 17. Kg3=, με τις δυο λευκές Βασίλισσες να παρακολουθούν την τριπλή επανάληψη της θέσης, ανήμπορες να αντιδράσουν. Τώρα η λευκή Βασίλισσα επιτηρεί το τετράγωνο f1, αποτρέποντας την τριπλή επανάληψη. Το πρόβλημα για τα λευκά είναι ότι η Βασίλισσά τους είναι υπερφορτωμένη, καθώς πρέπει να υποστηρίζει το ελεύθερο πιόνι της και την ίδια στιγμή να αποτρέπει την εφαρμογή της τριπλής επανάληψης.

13...Qb2??

Σοβαρό σφάλμα που ξαναδίνει τη νίκη στα λευκά! Έπρεπε οπωσδήποτε να παιχτεί 13...Qb6! και αν 14.Qe4 Qf2! με την ίδια απειλή τριπλής επανάληψης, όπως παραπάνω. Τώρα, για τα λευκά υπάρχει η κίνηση

14. Qa6!

Η λευκή Βασίλισσα κάνει σαφή πρόοδο, διατηρώντας το πιόνι υπό την προστασία της και το κρίσιμο f1 τετράγωνο υπό τον έλεγχό της. 

14...Kh7

Με την κίνηση αυτή ουσιαστικά πηγαίνω πάσο. Για καλή μου τύχη μάλιστα, η κίνηση αυτή, όπως θα δούμε στη συνέχεια θα με σώσει κυριολεκτικά την τελευταία στιγμή!

15. Kg3

Τα λευκά προσπαθούν να βελτιώσουν τη θέση του Βασιλιά τους, ώστε να αποδεσμεύσουν την Βασίλισσά τους από τον αμυντικό της ρόλο.

15...Qe5+, 16. Kg2 Qb2+, 17. Kg1 Qb1+, 18. Kf2 Qb2+

Ο λευκός Βασιλιάς βρίσκεται ενώπιον του διλήμματος της ηρωικής εξόδου μέσω του τετραγώνου e3 και της επιστροφής εντός των τειχών. Προς το παρόν, επιλέγει τον ασφαλή δρόμο. 

19. Kg3?

Η σωστή συνέχεια που κερδίζει ωστόσο είναι το τολμηρό 19. Ke3! Qe5+, 20. Kd3 Qd5+, 21. Kc2 Qc5+, 22. Kb3 Qe3+, 23. Kb4 Qd4+, 24. Kb5 Qd3+, 25. Kb6 Qe3+, 26. Kc7 Qe7+, 27. Kb8 Qc5, 28. Ka8 Qd5, 29. Qf6! Qa2+, 30. Kb8 και ο Βασιλιάς αποφεύγει τα σαχ. Αν 30...Qxh2+, 31. Kc8 Qc2+, 32. Kd8 Qb3, 33. Qf5+ Kg7, 34. Qe5+ και το πιόνι τελικά προάγεται.

19...Qe5+, 20. Kh3?? Qb2

Με την τελευταία τους κίνηση τα λευκά πετούν στα σκουπίδια τη νίκη, τη στιγμή που υπήρχε ακόμη χρόνος να διορθώσουν την κατάσταση και να βγάλουν τον Βασιλιά τους έξω από τα τείχη.

21. Qa7

Το πρόβλημα τώρα είναι ότι η κίνηση 21. Kg3 πλέον δεν υπάρχει, καθώς τα λευκά προκαλούν από μόνα τους τριπλή επανάληψη της θέσης, μετά από 21...Qe5+! Έτσι, αποφασίζουν να κάνουν πρόοδο με την Βασίλισσά τους, τη στιγμή μάλιστα που ο Βασιλιάς τους βρίσκεται καλά προστατευμένος στο h3. Είναι όμως πράγματι καλά προστατευμένος;

21...Qe2!

Όχι! Αυτή η κίνηση σώζει την παρτίδα για τα μαύρα. Αν τα λευκά προαγάγουν με 22. b8=Q, τότε ακολουθεί 22...Qxf3+, 23. Qg3 Qf1+, 24. Qg2 Qd3+, 25. Qg3 Qf1+ κτλ. Γι αυτό, τα λευκά επιχειρούν τη δεύτερη έξοδο του Βασιλιά τους. Αυτή τη φορά όμως η λευκή Βασίλισσα βρίσκεται στο a7 και αυτή η λεπτομέρεια στερεί κάθε ελπίδα νίκης από τα λευκά, καθώς ο Βασιλιάς πλέον δεν μπορεί να βρει καταφύγιο από το διαρκές σαχ!

22. Kg3 Qe5+, 23. Kg2 Qb2+, 24. Kf1 Qc1+, 25. Ke2 Qc2+

26. Ke3 Qc3+, 27. Ke4

Ο Βασιλιάς φαίνεται σαν να καταφέρνει να ξεγλιστρήσει μακριά από τα σαχ της μαύρης Βασίλισσας.

27...Qe1+!, 28. Kd5 Qe6+

Η μαύρη Βασίλισσα καταφέρνει, χάρις στη στήριξη του πιονιού στο f7 να ωθήσει προς τα πίσω το λευκό Βασιλιά. Στο σημείο αυτό μάλιστα, αν τα λευκά παίξουν το απρόσεκτο 29. Kc5 χάνουν κιόλας με 29...Qe3+! Γι αυτό, ορθά παίζουν

29. Kd4 Qd6+

30. Ke3 Qe5+, 31. Kd3 Qd5

Στη θέση αυτή να θυμηθούμε ότι αν ο μαύρος Βασιλιάς βρισκόταν στο g7, τα λευκά θα κέρδιζαν με 32. Qd4! εξαναγκάζοντας την αλλαγή των Βασιλισσών! Τώρα, στο 32. Qd4, τα μαύρα απλούστατα κόβουν το επικίνδυνο πιόνι με 32...Qxb7.

32. Ke2 Qe5+, 33. Kf1 Qb5+, 34. Kf2 Qb2+, 35. Kg3 Qe5+, 36. Kh3 Qe2!

Η ιστορία επαναλαμβάνεται. Τα λευκά πρέπει να αποδεχτούν ότι δεν μπορούν να κερδίσουν αυτή τη θέση. Ακολούθησε

37. Kg3 Qe5+

Με τη θέση μου να βρίσκεται για περίπου 40 κινήσεις επί ξυρού ακμής, τελικά πραγματοποιήθηκε τριπλή επανάληψη με ισόπαλο αποτέλεσμα. 

Από σκακιστική άποψη, η παρτίδα αυτή, αποτελεί ένα ακόμη παράδειγμα που δείχνει πόσο δύσκολα είναι τα φινάλε με Βασίλισσες. Από ηθική άποψη, η επιμονή σε συνδυασμό με το θετικό αποτέλεσμα ενισχύουν την πεποίθηση ότι δεν πρέπει να τα παρατάμε εύκολα. Γενικά, από την προσωπική μου εμπειρία, θεωρώ λίγο υπερβολικό το απόφθεγμα «Ο επιμένων νικά». Σιγά σιγά όμως αρχίζω να πιστεύω ότι «Ο επιμένων δεν χάνει...»

¹ Διαρκές σαχ είναι η κατάσταση στην οποία η παράταξη που μειονεκτεί έχει τη δυνατότητα να δίνει διαρκώς σαχ στον αντίπαλο Βασιλιά, ο οποίος αδυνατεί να τα αποφύγει με αποτέλεσμα η θέση να είναι ισόπαλη.

² Στο σκάκι υπάρχει ένας κανόνας που λέει ότι ένας παίκτης μπορεί να διεκδικίσει την ισοπαλία αν η ίδια θέση εμφανιστεί τρεις φορές, με τον ίδιο παίκτη να έχει την κίνηση. Δυο θέσεις θεωρούνται ίδιες όταν παρουσιάζουν την ίδια ακριβώς εικόνα και επιπλέον οι δύο παίκτες έχουν στη διάθεσή τους τις ίδιες νόμιμες κινήσεις (ροκέ, en passant, κτλ.) και στις δύο θέσεις.

Μην εγκαταλείπετε πρόωρα

Σε μια παλαιότερη ανάρτησή μου με τίτλο "Μην ξεχνάτε να κερδίζετε τις κερδισμένες θέσεις" είχα αναφέρει τη ρήση του Savielly Tartakower «Κανείς δεν κέρδισε παρτίδα στην οποία εγκατέλειψε». Η επόμενη παρτίδα μου, που παίχτηκε πριν λίγες μέρες στον Προκριματικό Όμιλο Α' Εθνικής (Π.Ο.Α.), αποτελεί ένα παράδειγμα που δικαιώνει τη ρήση αυτή. Παίζω με τα μαύρα.

Ύστερα από ένα κακό άνοιγμα, η θέση που προέκυψε στο επόμενο διάγραμμα είναι κατακερδισμένη για τα λευκά. Ο Βασιλιάς μου είναι εγκλωβισμένος στη γωνία με όλα σχεδόν τα λευκά κομμάτια να βρίσκονται σε θέση μάχης. Η νίκη των λευκών είναι καθαρά θέμα τεχνικής. Μάλιστα, σαν να μην έφτανε αυτό, βρίσκομαι ήδη σε ασφυκτική χρονική πίεση. Η συνέχεια ήταν

1. Bxh7! Nxh7, 2. Rh3 

Τα λευκά ορθώς αδιαφορούν για τον Ίππο τους που απειλείται. Αντ' αυτού, καρφώνουν με τον Πύργο τους τον Ίππο στο h7, το μοναδικό κομμάτι στην υπεράσπιση του Βασιλιά μου. Στη θέση αυτή δεν θα ήταν καθόλου παράλογο να εγκαταλείψω, μιας και το ματ απέχει μόλις μερικές κινήσεις. Καθώς όμως οι περισσότερες από τις παρτίδες των συμπαικτών μου βρίσκονταν εκείνη τη στιγμή σε κρίσιμη καμπή, αποφάσισα να συνεχίσω.

2...gxf4

Κερδίζω κομμάτι και απειλώ το φαινομενικά ισχυρό 3...Rg8. 

3. Rff3?!

Εδώ τα λευκά μπορούσαν να παίξουν το απλούστερο 3. Rxh7+ Kxh7 και μόνο τότε 4. Rff3 μετά το οποίο μάλλον θα εγκατέλειπα, αφού το ματ θα ήταν πλέον αναπόφευκτο. Μικρό το κακό ωστόσο για τα λευκά, αφού και πάλι κερδίζουν κάνοντας χρήση της ίδιας ιδέας, π.χ. 3...Rg8, 4. Rxh7+ Kxh7, 5. Rh3#. 

3...Bf8!?

Η κίνηση αυτή μάλλον μπέρδεψε τον αντίπαλό μου, ο οποίος είχε την ψευδαίσθηση ότι κατάφερα να αμυνθώ επαρκώς στην παραπάνω ιδέα του ματ.

4. Qh5?!

Για άλλη μια φορά η σωστή κίνηση ήταν 4. Rxh7+ Kxh7, 5. Rh3+ Bh6, 6. Qg5 και ματ στην επόμενη. Έστω κι έτσι όμως, στη θέση του παραπάνω διαγράμματος φαίνεται να μην υπάρχει σωτηρία, αφού ο Ίππος μου έχει καρφωθεί θανάσιμα μπροστά από τον Βασιλιά μου. Όμως, δεν είμαι διατεθειμένος ακόμα να τα παρατήσω.

4...Bh6

Παλεύω για την επιβίωσή μου με νύχια και με δόντια. Σε οποιαδήποτε άλλη περίπτωση τα λευκά κάνουν ματ με 5. Qxh7. 

5. Qxh6

Τα μαύρα ανανεώνουν την απειλή του ματ. 

5...Rg8+

6. Kf1? 

Εδώ τα μαύρα έπρεπε να απαντήσουν με 6. Rfg3! μετά το οποίο θα εγκατέλειπα αμέσως. Αν 6...Rxg3+, 7. hxg3 Kg8, 8. gxf4 f6, 9. Qxh7+ Kf8, 10. Rg3 οτιδήποτε, 11. Rf8# και αν 6...Rg7, 7. Qxg7#. 

6...Rg7

Κατά έναν περίεργο τρόπο φαίνεται ότι κατάφερα να βρω επαρκή άμυνα.

7. Ne4!

Μια ισχυρή κίνηση μετά από μερικές άστοχες επιλογές. Η απειλή είναι ξεκάθαρη: 8. Nf6 και η πίεση είναι αβάσταχτη. Αν 7...dxe4, 8. d5 με ματ στις επόμενες κινήσεις. Στο σημείο αυτό, ο πειρασμός της εγκατάλειψης ήταν πιο ακαταμάχητος από ποτέ. Με ελάχιστα δευτερόλεπτα να απομένουν στο ρολόι μου, σήκωσα το χέρι μου και αφού αντιστάθηκα σθεναρά στην έλξη της χειραψίας, αποφάσισα να παίξω το τελευταίο μου χαρτί και έστρεψα το χέρι μου επάνω στη σκακιέρα.

7...dxc4

Μια απέλπιδα προσπάθεια να κρατηθώ στη ζωή.

8. Nf6

Τα λευκά απειλούν να δώσουν αραβικό ματ με 9. Qxh7+ Rxh7, 10. Rxh7# και δεν φαίνεται να υπάρχει σωτηρία. Εξαντλώντας όμως τα όρια της τακτικής έχω ήδη εντοπίσει από πριν τη μοναδική άμυνα

8...Be4

Ο αντίπαλός μου φανερά κουρασμένος από την επιμονή μου να μην εγκαταλείπω ξαναμπήκε σε σκέψεις, ενώ πλέον ξαφνικά βρέθηκε και αυτός σε πίεση χρόνου.

9. Rxf4??

Είναι απίστευτο, αλλά ο αντίπαλός μου, με μία μόνο κίνηση, ω του θαύματος πέταξε τη διαφαινόμενη νίκη του στα σκουπίδια. 

9...Bd3+!

Ο Αξιωματικός ανοίγει με τέμπο τη διαγώνιο a8-h1 για την Βασίλισσα. Τα λευκά χάνουν ό,τι κι αν παίξουν!

10. Rxd3 Qh1+

Το εντυπωσιακό στοιχείο της ιστορίας είναι ότι η Βασίλισσά μου, αφού ξαπόστασε για περίπου 20 κινήσεις στη γωνιά της, μακριά από το πεδίο της δράσης, μπήκε με ορμή αποφασιστικά στο παιχνίδι εξαπολύοντας μεμιάς όλη της τη συσσωρευμένη ενέργεια στον αντίπαλο Βασιλιά!

11. Kf2 Rg2+

12. Ke3 Qe1+

και τα λευκά εγκατέλειψαν, αφού ακολουθεί ματ με 13. Kf3 Qe2#. 

Μια απίστευτη ανατροπή, που μας υπενθυμίζει ότι καμιά θέση δεν κερδίζει από μόνη της. Τις θέσεις τις κερδίζουμε εμείς με τις κινήσεις μας.