Όταν το λάθος γίνεται πλεονέκτημα

Η μάθηση βασίζεται σε δύο πυλώνες. Την επιβράβευση και τη διόρθωση. Μάλιστα, κατά τη γνώμη μου, η διόρθωση που συνδέεται με το λάθος είναι πιο σημαντική, καθώς δίνει την ευκαιρία στον μαθητευόμενο να αντιληφθεί τη φύση και τους μηχανισμούς που διέπουν το αντικείμενο προς μάθηση, ενώ το σωστό στην περίπτωση της επιβράβευσης είναι πιθανόν να είναι απλά προϊόν της τύχης, στερώντας μάλιστα την ανάλυση των διαφορετικών πτυχών του αντικειμένου. Για να λειτουργήσει σωστά όμως η διόρθωση θα πρέπει ο μαθητευόμενος να είναι διατεθειμένος να αναγνωρίζει τα λάθη του και το κυριότερο να παραδέχεται ότι κάνει λάθη. 

Το σκάκι είναι ένα παιχνίδι στο οποίο δεσπόζει το γνωστό ρητό «μαθαίνω από τα λάθη μου». Στην επόμενη παρτίδα ο μαύρος, εγώ δηλαδή, έκανα ένα λάθος που θα μπορούσε να μου στοιχίσει την παρτίδα, ωστόσο στάθηκα τυχερός, αφού ο αντίπαλός μου δεν το αντιλήφθηκε και το άφησε ανεκμετάλλευτο με αποτέλεσμα να γίνει πλεονέκτημα στα χέρια μου. Η παρτίδα παίχτηκε online στο lichess.org. Είναι μια τρίλεπτη παρτίδα blitz με bonus 2 δευτερολέπτων ανά κίνηση.

Alvisimo (2202) - Evarist (2121)

June 29, 2016

D02 - Queen's Pawn Opening

1. Nf3 Nf6, 2. d4 d5, 3. Bf4

Το εμετικό σύστημα του Λονδίνου του ανοίγματος του πιονιού της Βασίλισσας. Κατά την άποψή μου η καλύτερη συνέχεια για το μαύρο είναι να απαντήσει για μερικές κινήσεις συμμετρικά στις κινήσεις του λευκού και να αρκεστεί στην απόλυτη ισότητα που του παρέχει χωρίς ιδιαίτερο κόπο αυτό το άνοιγμα.

3...Bf5, 4. h3 h6, 5. e3 e6, 6. Bd3 Bd6

Ο μαύρος δε φοβάται το πάρσιμο του Αξιωματικού στο f5. Αντιθέτως μάλιστα, το επιζητά καθώς παρότι φαινομενικά καταστρέφει την πιονοδομή του, τα δύο πιόνια στο d5 και στο f5 επιτελούν ένα τεράστιο ρόλο στο κέντρο ενισχύοντας την προστασία του σημαντικού e4 τετραγώνου. 

7. Bxd6

Μάλλον πρόωρη και χωρίς λόγο αλλαγή που βοηθά την ανάπτυξη του μαύρου. Ο λευκός θα έπρεπε να διατηρήσει την ένταση μεταξύ των κομματιών στο κέντρο και ακολουθώντας σκεπτικό αντίστοιχο με αυτό του μαύρου να θέλει ένα πιόνι στο f4.

7...Qxd6, 8. Bxf5

Δεύτερη συνεχόμενη μικρή ανακρίβεια από το λευκό που κάνει τα «κέφια» του μαύρου. Ο μαύρος βγήκε από το άνοιγμα παραπάνω από ικανοποιημένος. 

8...exf5, 9. 0-0 Nbd7, 10. c4

Θεματική διάσπαση του κέντρου στα ανοίγματα του πιονιού της Βασίλισσας. Ο λευκός θέλει να αναπτύξει τον Ίππο του στο c3 αφού έχει προωθήσει το c2 πιόνι του. 

10...c6

Το 10...dxc4 αφήνει το λευκό με δύο κεντρικά πιόνια έναντι κανενός. 

11. cxd5

Ο λευκός για μια ακόμη φορά ξεκαθαρίζει το τοπίο πολύ γρήγορα κρατώντας το μαύρο ευχαριστημένο. 

11...Nxd5

Η αξία του f5 φαίνεται κι εδώ αφού αποτρέπει το ενδεχόμενο e4 διώχνοντας τον Ίππο. 

12. Nc3 0-0, 13. Qc2 g6, 14. Rac1 Ndf6, 15. Qb3

Χαμένο τέμπο για το λευκό. Η Βασίλισσα πήγε πρώτα στο c2 και από κει στο b3.

15...Qe7, 16. Ne5 f4?!

Λάθος! Βιαστική συνέχεια σε μια αρκετά ήσυχη θέση. Η τελευταία κίνηση του μαύρου είναι ανακριβής και οδηγεί σε απώλεια ενός πιονιού. Αρκεί βέβαια να το αντιληφθεί ο λευκός. Ο λόγος... το «καρφωμένο» f7! Έπρεπε πρώτα 16. ...Kg7 για να φύγει από το κάρφωμα. Τώρα, μετά τη σωστή συνέχεια 17. Nxd5! cxd5 (εάν 17. ...Nxd5, 18. e4 ακολουθούμενο από Nxg6 με διπλό χτύπημα σε Βασίλισσα και Πύργο), 18. exf4 κτλ. Η συνέχεια που επέλεξε όμως ο λευκός δίνει στο μαύρο το δικαίωμα να μετατρέψει το λάθος του σε πλεονέκτημα. 

17. e4?! Nxc3, 18. bxc3 Nxe4!?, 19. Nxg6 Qg5!

Αυτό μάλλον ξέφυγε από το μέτρημα του Λευκού. Το σωστό ήταν 19. Rfe1.

20. Nxf8??

Καθοριστικό λάθος το οποίο οδηγεί σε άμεση νίκη του μαύρου. Ο λευκός δεν έχει αντιληφθεί το θανάσιμο κίνδυνο που διατρέχει ο Βασιλιάς του. Το σωστό ήταν 20. Ne5 αγνοώντας το υλικό κέρδος και οδηγώντας σε αμφίρροπο παιχνίδι μετά το 20. ...Νd2 του μαύρου. Φυσικά σε μια τρίλεπτη παρτίδα και ενώ έχουν απομείνει ελάχιστα δευτερόλεπτα στο ρολόι είναι υπερβολή να υπάρχει η απαίτηση οι παίκτες να μετρήσουν τα πάντα, ωστόσο τα λευκά θα έπρεπε να στραφούν στην άμυνα ώστε να αποφύγουν την ολοφάνερη επιθετική συνεργασία των μαύρων κομματιών στην πτέρυγα του Βασιλιά. Η επόμενη κίνηση του μαύρου έρχεται αυτόματα.

20...f3

Απειλώντας φυσικά ματ σε μία κίνηση. Η απάντηση του λευκού είναι αναγκαστική, ωστόσο απλά καθυστερεί το αναπόφευκτο...

21. g4 Qh4, 22. Kh2 Nxf2, 23. c4 Qxh3+, 24. Kg1 Qg2#. 

Η τελική θέση του ματ φαίνεται στο επόμενο διάγραμμα.

Στην παρτίδα αυτή ο λευκός λειτούργησε υλιστικά υποτιμώντας τις επιθετικές δυνατότητες του μαύρου και οδηγήθηκε σε γρήγορη ήττα. Από την άλλη, το ότι κέρδισα αυτήν την παρτίδα δεν εξιλεώνει το λάθος μου στην 16η κίνηση. Ένα λάθος δεν παύει να είναι λάθος ακόμη κι αν μετατραπεί σε πλεονέκτημα. Η κίνηση f4 στην επίμαχη θέση θα έπρεπε να αποφευχθεί (τουλάχιστον χωρίς το προπαρασκευαστικό Kg7) έστω κι αν υπήρχε η υπόνοια ότι ο αντίπαλος δεν θα ανακαλύψει τη σωστή συνέχεια και θα πέσει στην παγίδα. Στο σκάκι πρέπει πάντα να παίζει κανείς αναμένοντας τις καλύτερες απαντήσεις και να μην προσβλέπει ποτέ στο ανθρώπινο λάθος της στιγμής. Εκτός κι αν δεν υπάρχει άλλη επιλογή...